Προτιμώ την κυβερνητική αυτοδυναμία. Και το λέω και τώρα που πλέον, μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού για εκλογές στις 21 Μαΐου, το τοπίο αποσαφηνίστηκε.
Ο κύβος ερρίφθη. Εκλογές στις 21 Μαΐου την ίδια ώρα που το δυστύχημα στα Τέμπη εξακολουθεί να κυριαρχεί στη δημόσια συζήτηση, όπου αναζητούνται νέες πολιτικές και υπερβάσεις για τις επίμονες παθογένειες του κράτους. Μία εβδομάδα πριν ανακοινωθεί η ημερομηνία των εκλογών, ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ως πρώην υπουργός Μεταφορών (2013-2015), συμμετείχε στη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών για τα Τέμπη και έδωσε απαντήσεις για την περίοδο κατά την οποία ο ίδιος διαχειρίστηκε θέματα των σιδηροδρόμων
Σήμερα, ως πρώην υπουργός Προστασίας του Πολίτη σε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας και ως υποψήφιος βουλευτής για πρώτη φορά με τη Ν.Δ. στον Δυτικό Τομέα Αθηνών, απαντάει για τα θέματα της ασφάλειας και της προστασίας, αλλά και για τα σενάρια διακυβέρνησης που συζητούνται στην έναρξη μιας μακράς και σκληρής προεκλογικής περιόδου που, όπως προεξοφλείται από όλα τα κομματικά επιτελεία, θα σφραγιστεί από (τουλάχιστον) δύο κρίσιμες εκλογικές Κυριακές.
– Επί των ημερών σας ως υπουργού Μεταφορών την περίοδο 2013-2015 εκπονήθηκε και ανατέθηκε σε δύο εταιρείες, την Alstom και την «Τομή» (θυγατρική της «Ακτωρ»), η σύμβαση για την ανάταξη σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης του σιδηροδρομικού δικτύου (σύμβαση 717). Ορισμένοι αποδίδουν την αδυναμία υλοποίησης της σύμβασης αυτής αφενός στον σχεδιασμό της και αφετέρου στο ότι ανατέθηκε όχι σε μία, αλλά σε δύο εταιρείες που δεν συνεργάστηκαν. Πόσο ευσταθεί αυτή η κριτική;
– Καθόλου. Αυτή η κριτική είναι εντελώς λανθασμένη. Κατ’ αρχάς, οι συνεργασίες εταιρειών, οι κοινοπραξίες όπως λέγονται, είναι ο απόλυτος κανόνας για έργα που ζητούν σύνθετη τεχνογνωσία και εμπειρία, όπως αυτό. Από πότε η συνεργασία είναι μειονέκτημα; Μάλιστα σε πολλές διαγωνιστικές διαδικασίες η σύμπραξη εταιρειών είναι υποχρεωτική. Οσο για τη σύμβαση, δεν ισχύει αυτό που ρωτάτε για τον σχεδιασμό της. Την ορθότητα την επιβεβαιώνουν ο έλεγχος της Αρχής Διαφάνειας, του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι εγκρίσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η σύμβαση υπεγράφη από την ΕΡΓΟΣΕ περί το τέλος της θητείας της κυβέρνησης Σαμαρά. Την υλοποίηση ανέλαβε η διοίκηση της εταιρείας που ορίστηκε από τη νέα κυβέρνηση. Οι καθυστερήσεις κατά τη διάρκεια της υλοποίησης περιγράφονται στα ευρήματα των ελεγκτικών αρχών. Συνέβη ακόμη μια φορά αυτό που επισημαίνει στην πρόσφατη έκθεσή του το Ελεγκτικό Συνέδριο για χιλιάδες έργα: Οι υπεύθυνοι δεν κάνουν τη δουλειά τους και μοιράζουν παρατάσεις.
– Η τραγωδία στα Τέμπη βάθυνε τη βεβαιότητα της κοινής γνώμης ότι οι κυβερνήσεις αφήνουν σε δεύτερη μοίρα το δημόσιο συμφέρον σε τέτοιο βαθμό ώστε δεν μπορούν να εγγυηθούν το αγαθό της ασφάλειας. Τι πρέπει να γίνει ώστε το κράτος να εγγυάται πραγματικά την ασφάλεια;
– Πρέπει να γίνει ό,τι έγινε με την πολιτική προστασία. Μετά τη Μάνδρα και το Μάτι, αυτή η κυβέρνηση άλλαξε εκ βάθρων συνολικά, αναβάθμισε και εκσυγχρόνισε την πολιτική προστασία. Φυσικές καταστροφές και ελλείψεις θα έχουμε δυστυχώς πάντα, αλλά κανείς δεν μπορεί να πει ότι η σημερινή κατάσταση στην πολιτική προστασία –ο οργανισμός, ο σχεδιασμός, η εκπαίδευση προσωπικού, η τεχνολογία, τα μέσα– είναι ίδια με το χάος του 2018. Η προστασία και η ασφάλεια πρέπει να γίνουν οργανικό στοιχείο και βασική προτεραιότητα στη διακυβέρνηση. Δεν είναι εύκολο γιατί είμαστε σε εποχή συνεχών, διαδοχικών κρίσεων και το κράτος συχνά αιφνιδιάζεται.
Να σας πω τι εννοώ βασική προτεραιότητα και γιατί σήμερα είναι η ευκαιρία. Ενας δήμαρχος που θα δώσει τον προϋπολογισμό του για να κάνει π.χ. εγγειοβελτιωτικά έργα, πολύ δύσκολα θα του αναγνωριστεί στις εκλογές. Ενας υπουργός που θα δώσει προτεραιότητα σε ένα έργο του 1% του προϋπολογισμού του, θα αντιμετωπίσει το ίδιο. Αυτό σημαίνει ότι στην κοινή γνώμη εμείς οι πολιτικοί δεν έχουμε κάνει σαφές ότι η προστασία και η ασφάλεια καθημερινά είναι εξίσου σημαντικές με την προστασία των συνόρων.
– Και τι πρέπει να γίνει πρακτικά; Πώς θα αποφύγουμε νέα «Τέμπη»;
– Η χώρα πρέπει να αποκτήσει καλύτερη διακυβέρνηση προστασίας. Ο συγκλονισμός από τα Τέμπη μάς υποχρεώνει να κινητοποιηθούμε άμεσα. Είναι η στιγμή που όλοι καταλαβαίνουν ότι η σπουδαιότητα ενός έργου δεν μετριέται με το οικονομικό μέγεθος. Είναι τεράστια, απολύτως συστημική μεταρρύθμιση για το κράτος. Σημαίνει αλλαγή νοοτροπίας, μεθόδων, προτεραιοτήτων από τους κυβερνώντες έως τον τελευταίο δημόσιο υπάλληλο. Η εκπαίδευση, αξιολόγηση και συνεχής επανεκπαίδευση προσωπικού είναι ένα από τα βασικά «κλειδιά». Η επιμελής, συστηματική και παραγωγική εποπτεία των ασκούντων διοίκηση είναι εξίσου σημαντική. Επιμένω ιδιαίτερα στο τελευταίο. Ο ανθρώπινος παράγοντας, δηλαδή η αλυσίδα ενεργειών και ο συντονισμός που απαιτείται στην εκτέλεση ενός έργου, είναι το πιο κρίσιμο.
Το ξέρω καλά από την Αστυνομία. Ο υπουργός είναι διαχειριστής ανθρώπινου δυναμικού 55.000 γυναικών και ανδρών που επιχειρούν καθημερινά. Οση τεχνολογία, όσα «112» κι αν υπάρχουν, αν δεν ελέγχεται καθημερινά, σχεδόν εμμονικά, η εφαρμογή κανόνων και διαδικασιών, το μοιραίο μοιραία θα επέλθει.
Δεν υπάρχει, δηλαδή, άλλος τρόπος για να αποφύγουμε νέα «Τέμπη» από το να ορίσουμε εκ νέου τις προτεραιότητες στο κοινό καλό και στο δημόσιο συμφέρον. Και τους ρόλους της ιεραρχίας για να το εξυπηρετούν. Το κράτος πρέπει να αλλάξει, να μάθει, να το οδηγήσουμε στο να κάνει τη δουλειά του.
Οσο η αξιολόγηση εκλαμβάνεται ως τιμωρία και η αξιοκρατία μπερδεύεται με τον κοινωνικό στιγματισμό των «αποτυχημένων», οι πολιτικοί κάτι δεν κάνουμε καλά.
– Τα Τέμπη άλλαξαν τους εκλογικούς σχεδιασμούς και τους πολιτικούς συσχετισμούς. Η Ν.Δ. υποχώρησε στις δημοσκοπήσεις. Και έχουμε μπροστά μας δύο αναμετρήσεις με ισχυρή την πιθανότητα της ακυβερνησίας. Το κράτος και η οικονομία, που εύκολα αποσταθεροποιούνται, πόσο αντέχουν να λειτουργούν υπό παρατεταμένη κυβερνητική αβεβαιότητα;
– Δεν βλέπω πιθανότητα ακυβερνησίας. Η Νέα Δημοκρατία θα είναι ξεκάθαρα πρώτο κόμμα, με βάση τα σημερινά δεδομένα. Αυτό εγγυάται τη σταθερότητα και τη συνέχιση των οικονομικών πολιτικών της ανάπτυξης. Τα Τέμπη δημιούργησαν μια κρίση εμπιστοσύνης στο κράτος και στο πολιτικό σύστημα, όπως προανέφερα. Είναι φανερό πως ο πρωθυπουργός το έχει πλήρως κατανοήσει και φέρεται αντίστοιχα, όχι μόνο για τους σιδηροδρόμους. Αυτή η κρίση εμπιστοσύνης είναι οριζόντια στο κομματικό σύστημα, γι’ αυτό και δεν αλλάζουν ουσιωδώς οι συσχετισμοί.
– Εχετε μεγάλη διαδρομή στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα, ως υποψήφιος βουλευτής της Ν.Δ. στον Δυτικό Τομέα Αθηνών, υποστηρίζετε ότι θα ήταν ορθολογική επιλογή η κυβερνητική συνεργασία Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ ακόμη και από την πρώτη Κυριακή;
– Προτιμώ την κυβερνητική αυτοδυναμία. Και το λέω και τώρα που πλέον, μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού για εκλογές στις 21 Μαΐου, το τοπίο αποσαφηνίστηκε. Ακριβώς επειδή έχω μια πολύχρονη εμπειρία στην πολιτική, έχω διδαχθεί ότι οι κυβερνήσεις που έκαναν τις πιο πολλές μεταρρυθμίσεις ήταν κυβερνήσεις ενός κόμματος που επιδίωκε ευρύτερες συναινέσεις, χωρίς κομματικές παρωπίδες δηλαδή. Οπως το ΠΑΣΟΚ μετά το 1985, όπως η Ν.Δ. σήμερα.
Από την άλλη, βρισκόμαστε σε ένα πρωτόγνωρο εκλογικό σκηνικό, που μοιάζει με ένα εκλογικό σύστημα δύο γύρων. Ο πρωθυπουργός έχει αποδείξει πως διαθέτει πολιτικό ρεαλισμό, αλλά και αίσθημα ευθύνης έναντι της χώρας.
Χρειάζονται τομές στην Αστυνομία
– Είστε ο μακροβιότερος υπουργός Δημοσίας Τάξεως της Μεταπολίτευσης και παρά το γεγονός ότι τώρα δεν βρίσκεστε στην Κατεχάκη, είναι εύλογο, ως πολιτικός ταυτισμένος με τη δημόσια ασφάλεια, να τοποθετηθείτε στο εξής: Πριν από ενάμιση μήνα είχαμε αποκαλύψεις με απαράδεκτους διαλόγους ανωτάτων αξιωματικών. Τώρα ο απερχόμενος αρχηγός της Αστυνομίας αντικαταστάθηκε αιφνιδίως αφήνοντας αιχμές. Πώς μπορεί η Αστυνομία να πείσει ότι εγγυάται την ασφάλεια όταν συμβαίνουν αυτά τα φαινόμενα;
– Φυσικά και κατηγορηματικά απορρίπτω τις σκιές περί διαφθοράς, όταν μιλάμε για το σύνολο του Σώματος. Υπάρχουν κυκλώματα που παρεισφρέουν και υπάρχουν επίορκοι αστυνομικοί. Ομως είναι άδικο και επικίνδυνο να ταυτίζουμε αυτούς τους λίγους με το Σώμα. Πιστεύω ότι γενικά η Αστυνομία ως Σώμα αδικείται συστηματικά και παντοιοτρόπως. Αλίμονο αν αρχίσουμε για λόγους ευκαιρίας και συγκυρίας να σχετίζουμε Αστυνομία με διαφθορά. Από την άλλη, έχει και η Αστυνομία τις ευθύνες της. Οι απαραίτητες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, και στις δομές διοίκησης και στα θέματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, πρέπει να είναι αντίστοιχες των αναγκών.
Θα επανέλθω στην άποψή μου για διακυβέρνηση προστασίας. Η Αστυνομία πρέπει να θεωρηθεί από τις κυβερνήσεις ως βασική δύναμη προστασίας δικαιωμάτων, από τη διαδήλωση έως τους θεσμούς. Παράλληλα, είναι και πρέπει να είναι η συνταγματικά κατοχυρωμένη δύναμη για την ασφάλεια και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας.
Χρειάζονται ριζικές αλλαγές στην επιτελική δομή. Και στην εκπαίδευση. Και πάνω από όλα αξιοκρατία. Κάποτε να καταλάβουμε ότι δεν έχει άλλο κίνητρο ο αστυνομικός για να βελτιωθεί πέραν του αισθήματος δικαίου. Αλλιώς θα κρύβεται πίσω από ασπίδες, δακρυγόνα και αδιαφορία.
– Λίγους μήνες πριν από τον ανασχηματισμό του 2021 καταθέσατε στον εισαγγελέα κ. Πλιώτα ένα φάκελο με εκατοντάδες ονόματα που σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα. Και το μόνο που έγινε ήταν η δική σας αντικατάσταση τρεις μήνες μετά. Ποιο είναι το σχόλιό σας;
– Αποχώρησα όπως γνωρίζετε σχετικά σύντομα και δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω για τη συνέχεια των ερευνών και τον συντονισμό με τη Δικαιοσύνη.
– Η υπόθεση των υποκλοπών παραμένει ανοιχτή επί μήνες, ενώ και το δικό σας όνομα εμφανίστηκε στις λίστες παρακολουθήσεων. Πώς αισθανθήκατε ως παρακολουθούμενος; Τι σας είπε ο πρωθυπουργός; Πιστεύετε ότι η υπόθεση έχει ξεκαθαρίσει ή εξακολουθούν να υπάρχουν σκιές όπως υποστηρίζει η αντιπολίτευση, αλλά και σχεδόν όλοι οι συνταγματολόγοι;
– Το κυριότερο είναι ότι η κυβέρνηση με νόμο αύξησε τις εγγυήσεις για τη διενέργεια των εθνικά επιβεβλημένων επισυνδέσεων. Υπήρξαν νομικά κενά και ενέργειες που επέτρεψαν καταχρηστικές ενέργειες. Η Δικαιοσύνη το ψάχνει και είμαι σίγουρος ότι όλοι θέλουν να ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Επιτρέψτε μου μια άλλη σκέψη. Η τεχνολογία προχωράει ταχύτερα από την εξέλιξη των θεσμών. Παγκοσμίως. Θυμηθείτε τη Μεγάλη Βρετανία ή τις Ηνωμένες Πολιτείες με τις υποθέσεις επηρεασμού των εκλογών. Για να αντιμετωπίσει το φαινόμενο η πολιτική χρειάζεται πρώτα απ’ όλα ένα νέο, κοινό δημόσιο ήθος.
Η πολωμένη δημοκρατία της ύστερης μεταπολίτευσης και η μεταμνημονιακή ασυνεννοησία δεν μπορούν να το προωθήσουν. Ομως αυτό το ήθος λείπει αφάνταστα και κάνει τη δημοκρατία ασθμαίνουσα μπροστά στην τεχνολογία.
Στο κάτω κάτω, όταν λέμε διακυβέρνηση προστασίας, μιλάμε και για προστασία δικαιωμάτων και θεσμών. Παράλληλα με την εθνική ασφάλεια και τις καταστροφές ή τα ατυχήματα. Αυτός ο συνδυασμός είναι το νέο δημόσιο ήθος.
Ας μην είμαστε όμως μονόπλευροι. Μετά 10 χρόνια οικονομικής ανέχειας, που άλλαξε τις ζωές των ανθρώπων άρδην, και στη συνέχεια διαδοχικών κρίσεων με αποκορύφωμα την πανδημία, πάμε να δούμε μια άσπρη μέρα. Τα Τέμπη μάς προσγειώνουν απότομα. Εχουμε κάνει βήματα, αλλά τα πολλά και τα μεγάλα είναι μπροστά μας.
Δείτε το άρθρο εδώ